İsraf Nedir?
MUDA, MURA, MURİ
MUDA, MURA, MURİ geleneksel Japon terimlerimleridir. Ancak genellikle Toyota Üretim Sistemi'nin (TPS) 'israf' terminolojisideki kavramlar olarak bilinirler. İsrafı belirleme ve israfı ortadan kaldırma, maliyetleri düşürmeye yardımcı olduğu için Kaizen'nin (Sürekli İyileştirme) odak noktasıdır. Bu sebeple de bu üç Japon terimini iyice anlamak çok önemlidir.
Muda:Kelime anlamı tümüyle faydasız veya İSRAFtır. İsraf; değer yaratmayan ama kaynak harcayan faaliyetler veya bu faaliyetlerin sonuçlarıdır.
Mura: Dengesizlik, düzensizlik, tutarsızlık, değişkenlik anlamına gelir. Zamandan zamana ve kaynaktan kaynağa değişen, kaynakların dengesiz yüklenmesi, kullanılmasıdır. İSRAFtır.
Muri: Makul olmayan, mantıksız, gereğinden fazla yüklenme anlamına gelir. İnsanların ve ekipmanların aşırı yüklenmesi daha yavaş iş yapılmasına, bazı durumlarda sıkışıklık veya dar boğazların oluşmasına ve dolayısıyla üretimin düşmesine sebep olur. İSRAFtır.
MUDA, MURİ, MURA'nın Doğru Sırası
Doğrudan israf anlamına geldiği için Muda sıkça birinci sıraya konur. Ancak israfı ortadan kaldırmak istiyorsak sıra söyle olmalıdır:
Mura: Öncelikle sistemi Murasız hale getirmeliyiz.
Yani sistemdeki dengesizlikleri, düzensizlikleri, değişkenlikleri düzeltmemiz gerekir. Dengesiz yüklenmeler ortadan kaldırılmalıdır. Bu sebeple iş yükü ve birim imalat süreleri açısından süreçler olabildiğince eşitlenir.
I.
Muri: Mura ortadan kalktığında Mura sebebiyle oluşan Muri (aşırı yüklenme) de ortadan kalkmış olur. Kaynağı Mura olmayan, örneğin zor bir işlem sebebiyle dar boğaz yaratan yüksek hata oranı, Murilerle ilgilenilir.
II.
III.
Muda: Mura ve Muri ortadan kaldırıldığında sıra, bütün işlemlerde, malzeme kullanımlarında, hatalarda vs. Mudaya (İsraf) gelir.
X X X
İSRAF (MUDA)
İsraf; değer yaratmayan ama kaynak harcayan faaliyetler veya bu faaliyetlerin sonuçlarıdır.
Düzeltme gerektiren hatalar, kimsenin istemediği, bundan dolayı stokları ve gereksiz mal yığınlarını arttıran maddelerin üretimi, gerçekte gereksiz olan işlem adımları, çalışanların ve malların amaçsız olarak bir yerden ötekine hareket etmesi ve taşınması, önceki faaliyetin zamanında tamamlanamaması nedeniyle sonraki faaliyeti yapacak kişilerin iş yapmadan beklemesi ve müşteri ihtiyaçlarını karşılamaktan uzak mal ve hizmetler israf olarak değerlendirilirler.
Sekiz tip israf vardır:
Taşıma: Malzemelerin/ürünlerin gereksiz hareketi, indirilmesi, bindirilmesi, yer değiştirilmesi.
Stok: Stokların dikkatli planlanmaması ve dikkatli kontrol edilmemesi büyük stoklara, malzeme/ürün eksikliklerine sebep olur.
Hareket: İnsanların iş yaparken aşırı ve gereksiz hareketleri. Çalışma alanındaki aletlerin, malzemelerin gelişigüzel konulması sebebiyle ortaya çıkar.
Bekleme: Kaynakların (insan ve/veya ekipman) bilgi, malzeme, insan veya erişim için boşta beklemeleri.
Aşırı Üretim: Gereğinden fazla ve/veya önce üretim. Diğer işlerin hızıyla uyumsuzluk sebebiyle ara stoklar oluşur.
Aşırı İşleme: Tasarım gerekliliklerinin üzerinde bir ürün oluşturmak için gereğinden fazla maliyet ve zaman harcama. Örneğin, gereken kalite seviyesinden daha yüksek kalite seviyesinde üretim yapma, defalarca ürünü, malzemeleri kontrol etme vs.
Hatalar-Düzeltme: İlk seferde doğru, kaliteli yapılmayan, ilave zaman ve maliyet getiren iş tekrarı, düzeltme gerektiren işler.
Yetenekler ve Becerilerin Yanlış Kullanımı: İnsanların uzmanlıklarını, bilgilerini ve yeteneklerini kullanmamak israftır.
